+90 539 716 24 01Akciğer nakli, sağlıklı bir akciğerin alınarak akciğeri işlev görmeyen bir kişiye nakledilmesidir. Akciğer nakli, diğer tedavi yöntemleri ile sağlığına kavuşamayan kişilere yapılır
Akciğer nakli, sağlıklı bir akciğerin alınarak akciğeri işlev görmeyen bir kişiye nakledilmesidir. Akciğer nakli, diğer tedavi yöntemleri ile sağlığına kavuşamayan kişilere yapılır
Akciğer nakli mümkündür. Dünya’da ilk akciğer nakli 1963 yılında gerçekleştirilmiş olup ilk başarılı nakil 1983 yılında Kanada Toronto’da yapılmıştır. Tüm organ nakilleri içinde en zor organ naklidir.
Türkiye'de ilk başarılı akciğer nakli 2009 yılında gerçekleştirilmiştir. 2012 yılından itibaren ülkemizde akciğer nakli artan sayılarda yapılmaktadır. Şu anda Ankara Şehir Hastanesi, Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkiye’de akciğer nakli yapan merkezler arasındadır
Akciğer nakli son dönem akciğer hastalıklarında uygulanmaktadır. Bunlardan en sık karşılaşılanları sıralayacak olursak;
Her akciğer nakli düşünülen hasta akciğer nakli için uygun olmayabilir. Akciğer nakli karmaşık, zor bir tedavidir. Bu nedenle hastalar, eşlik eden ek sorunlar ve nakil yapılmasına engel durumlar açısından değerlendirilmelidir.
Akciğer nakli için mutlak ve göreceli engelleyici durumlar vardır. Bu durumlar:
Akciğer nakli için uygun bulunan hasta önce bekleme listesine alınır. Hastayla eşleşen bir verici bulunana dek bekleme süreci devam eder. Bu süreçte hastanın akciğerle ilgili problemleri ilaç tedavisi ve oksijen terapileri ile iyileştirilmeye çalışılır. Hastanın rehabilitasyon programlarına katılarak doğru tekniklerle etkili bir biçimde nefes almayı öğrenmesi de nakil sonrası iyileşmeyi hızlandırır.
Nakil hastası eşleşen bir verici bulmak uzun sürebilir. Maalesef bazen hastalar bekleme sürecinde hayatını kaybedebilir. Toplumda organ bağışı farkındalığının artması, nakil sırasında bekleyen hasta ve hasta yakınlarının gelecek hakkında daha umutlu olmasını sağlar.
Nakil sırasında bekleyen hastalar tetikte olmalıdır. Hastaya uyan bir akciğer bulunduğu andan itibaren mümkün olan en kısa sürede nakil işlemleri başlamalıdır. Bu nedenle hastanın her an ulaşılabilir olması ve kısa sürede naklin gerçekleşeceği hastaneye gitmesi olması faydalı olur.
Akciğer nakli ameliyatı genel anestezi altında yapılır. Dolayısıyla operasyon sırasında hastanın bilinci açık değildir, herhangi bir ağrı veya acı hissetmez. Ameliyat sırasında hastanın solunumu ağızdan soluk borusuna iletilen bir tüp aracılığıyla makineye bağlı olarak devam eder. Ameliyatta cerrah göğüs duvarına bir kesi yapar.
Tek taraflı akciğer nakli yapılacaksa yan kesi, çift taraflı nail yapılacaksa meme altı hizasında ortadan tam kesi yapılır. Daha sonra bu kesiden dışarı doğru hasar gören akciğer çıkartılır.
Çıkarılan akciğere bağlı bronşlar ve kan damarları vericiden alınan akciğere bağlanır. Bu sayede nakledilen akciğer, çıkarılan akciğerin yerini almış olur. Bazı akciğer nakli ameliyatlarında hasta kalp-akciğer bypass cihazına bağlanabilir. Bu cihaz operasyon boyunca kanın vücutta dolaşımını sağlar.
Tek taraflı akciğer nakli ameliyatı 4-8saat, çift taraflı nakil ise 6-12 saat sürebilir.
Her iki akciğerin değiştirilip değiştirilmemesi teknik bir konudur. Alıcının hastalığı ve nakil konseyinin kararına bağlıdır. Bazen alıcı için tek taraflı nakil yeterli olurken bazen de çift taraflı nakil yapılmalıdır.
Örneğin; bronşektazi gibi enfeksiyöz hastalıklarda çift taraflı nakil yapılmalıdır. IPF (idiyopatik pulmoner fibrozis)’de tek taraflı nakil uygulanabilir. Önceden akciğeri alınmış hastalarda tek taraflı nakil gerçekleştirilebilir. Yine ileri yaş KOAH’lı hastalarda tek taraflı nakil tercih edilmelidir.
Akciğer nakil sonrası hastanın ne zaman taburcu olacağı ameliyat sonrası süreçte gelişen komplikasyonlara bağlı olarak değişkendir. Komplikasyon gelişmeyen hastalar 4-6 hafta içinde taburcu edilebilir.
Akciğer nakli başarılı olur ve bir komplikasyon gelişmezse hasta, taburculuk sonrası ikinci hafta, birinci ay, üçüncü ay, altıncı ay daha sonra ise yılda bir kontrole çağrılır. Bu süreçte tespit edilen durumlara göre Akciğer Nakil Konseyi takip aralığını değiştirebilmektedir.
Akciğer naklinde ameliyata bağlı olarak kanama, kanın pıhtılaşması, enfeksiyon, hava yollarının kapanması gibi riskler vardır. Bu riskler anestezi altında yapılan ameliyatlarda görülen ortak risklerdir.
Akciğer naklindeki en büyük risk organ reddidir. Organ reddi, akciğer hastaya nakledildikten sonra hemen ortaya çıkabileceği gibi belirli bir zaman sonra da oluşabilir. Nefes darlığı, kuru öksürük, döküntü, aşırı yorgunluk organ reddi belirtileri arasında yer alır.
Organ reddini önlemek için kullanılan bağışıklık baskılayıcı ilaçların da pek çok yan etkisi vardır. Bu yan etkiler arasında kilo alma, yüzde kıllanma artışı ve mide sorunları sayılabilir.
Bağışıklık baskılayıcı ilaçların uzun süreli kullanımı hastalarda diyabet, böbrek hasarı, kemik erimesi, kanser, yüksek tansiyon gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar organ reddini önlese de bağışıklığı zayıflattığından hastayı enfeksiyona açık hale getirir. Bu nedenle nakil hastalarının hijyen kurallarına dikkat ederek enfeksiyondan olabildiğince kaçınması faydalı olur.
Diğer riskler arasında karın ağrısı, bulantı, ishal, kan değerlerinde düşme, ameliyat yerinde ayrılma veya daralma, kemik erimesi, kan şekeri ve tansiyon yüksekliği görülebilir.
Akciğer nakli sonrası kişinin öncelikle yaşam şeklini değiştirmesi ve özellikle enfeksiyondan koruyucu önlemlere çok dikkat etmesi gereklidir.
İlk altı haftalık dönemde araba kullanılmamalı, 2 kilogramdan ağır eşya kaldırılmamalı ve yorucu ev/bahçe/tamirat işleri yapılmamalıdır. Rahat bir tempoda yürüyüş yapıp merdiven çıkmaya çalışılmalıdır.
♦ Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullandığınız için, üç ay boyunca kalabalık ortamlardan (sinema, tiyatro, konser, alış veriş merkezi vb.) kaçınılması önerilir.
♦ Soğuk algınlığı, grip, nezle, burun akıntısı, suçiçeği gibi bulaştırıcı hastalığı olan kişilerle temastan kaçınılmalıdır.
♦ Transplantasyon hastası veya aile üyelerinin canlı virüs aşısı olmaları sakıncalıdır.
♦ Yakın aile üyeleri ile aynı mutfak eşyalarını kullanabilir, aynı masada yemek yiyebilir, ortak banyoları kullanabilirsiniz.
♦ Kirlenen mutfak eşyaları bulaşık makinesinin en sıcak programında yıkanmalıdır.
♦ Sebze ve meyveler yenmeden önce sıcak suyla iyice yıkanmalıdır.
♦ İnşaat alanları, yıkılmış yollar ve diğer tozlu alanlardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Bu alanlar sizin için enfeksiyon kaynağı oluşturabilir. Bu alanlarda maske takmak zorunludur.
♦ Ameliyat bölgenizde bandaj var ise her zaman kuru ve temiz olmalıdır. Ameliyat bölgenizde kızarıklık, ateş, ağrı, şişme gibi enfeksiyon belirtileri olursa doktorunuzla hemen iletişime geçilmelidir.
♦ Güneşli havalarda kendinizi güneşin zararlı etkilerinden korumak için şapka, gözlük, güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Kullanılan ilaçlar cildi daha duyarlı hale getireceğinden cilt kanserine yakalanma riski artabilir. Bunun için 45-60 UV koruma faktörlü güneş koruyucu kremler önerilir.
♦ Bronzlaşmak için asla güneşlenmeyin, solaryuma girmeyin.
♦ Sauna, hamam gibi çok sıcak ve buharlı yerlere girmeyin.
♦ Oje kullanabilirsiniz. Manikür, pedikür, protez tırnak uygulamaları el ve ayaklarda mantar enfeksiyonuna yol açabilir, yaptırmayınız.
♦ Herhangi bir cerrahi işlem veya dişleriniz için bir işlem yaptıracağınız zaman (dolgu, diş çekimi, protez vb.)işlemden önce mutlaka nakil doktorunuza haber veriniz. Ayrıca kendi hekiminiz dışında bir doktora başvurduğunuzda akciğer nakli olduğunuzu mutlaka söyleyiniz.
♦ Evinizdeki evcil hayvanlar mutlaka veteriner kontrollü ve aşıları tam olmalıdır. Çiğ deniz ürünleri yemekten kaçınılmalıdır.
♦ Eviniz dışında iyi yıkandığında emin olmadığınız bir yerde taze salata ve meyve yemekten kaçınınız.
♦ Akciğer nakli sonrası cinsel hayat etkilenmez. Nakilden sonra kullanılan bazı ilaçların olumsuz etkileri olsa da genel olarak kişinin cinsel hayatında olumsuz etkisi görülmez.
♦ İlaçlarınızı doktorunuzun tarif ettiği şekilde düzenli olarak kullanın.
♦ Ellerinizi sık sık yıkamanın enfeksiyonu önlemede en etkili yol olduğunu unutmayın.
♦ Kuyu suyu, musluk suyu gibi suları içmeyiniz. Bunların yerine kapalı şişe suyu kullanınız.
♦ Evinizde canlı çiçek bulundurmayın.
♦ Kişisel eşyalarınızı (bardak, yemek gereçleri, diş fırçası, havlu…) diğer insanlarla paylaşmayın.
♦ Sizinle birlikte yaşayan çocukların oral çocuk felci aşısı olması, sizin için yüksek oranda risk taşır.
♦ Oral çocuk felci aşısı olmuş çocuklarla en az sekiz hafta temas etmeyiniz.
♦ Aile üyeleri ve siz her yıl sonbaharda grip aşısı olabilirsiniz. Grip aşısının inhalasyon formunda olanlarını kesinlikle yaptırmamalısınız.
Canlı organizmadan yapılan herhangi bir aşı için hekiminize başvurun. Bu aşılar şunlardır:
♦ Son 90 gün içinde canlı virüs aşısı olmuş kişilerin vücut sıvıları ile temas etmeyin.
♦ Canlı organizmadan yapılan herhangi bir aşı olmayın, bu organizmalar size hastalık yapabilir
♦ Suçiçeği geçiren biriyle temas ettiyseniz nakil ekibine mutlaka haber verin.
♦ Aşı olmanız gerektiği zaman mutlaka nakil ekibine haber verin.
♦ Nakilden sonraki altı hafta büyük kalabalıklardan uzak durun.
♦ Çocuklarda ve bazen suçiçeği, kabakulak gibi çocukluk çağı enfeksiyonları görülebilir. Bu gibi durumlarda bu kişilerle temas etmeyiniz.
♦ Evinizde küçük çocuğunuz varsa bebek bezlerini her zaman belirli bir alanda değiştirilmesini sağlayın.
♦ Nakilden sonra 6 ay boyunca bahçe işleri ile uğraşmayın. Bu süreden sonrada mutlaka maske ve eldiven kullanınız.
♦ Sürüngen hayvanlar (kertenkele, kaplumbağa, yılan..) salmonella bakterisi taşırlar. Bu hayvanlara dokunmayın.
♦ Hayvanlara dokunduktan sonra ellerinizi yıkamayı unutmayın.
♦ Yeni bir hayvan alacağınız zaman nakil ekibinize mutlaka danışın.
Vücudunuz yeni takılan akciğeri yabancı bir doku olarak görüp, onu yok etmeye çalışabilir. Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar bu süreci önlemek için kullanılır. Hemen herkeste nakil sonrası ilk bir iki ay içinde organ reddi görülebilir. Başarılı bir tedavide en önemli etken, en erken dönemde organ reddi tedavisine başlamaktır.
Ateş, nefes darlığı, öksürük ve balgam artışı gibi şikayetlerinizin olması durumunda nakil doktorunuzu mutlaka bilgilendirin.
Akciğer nakli için kadavra veya canlı donörlerin organları kullanılmaktadır. Özellikle Japonya gibi inanç ve kültür nedenlerinden dolayı kadavradan organ naklinin az olduğu ülkelerde canlıdan nakil sıklıkla uygulanmaktadır.
Akciğer nakli uygulanacak hasta ile verici arasında kan grubu uyumu şarttır. Rh faktörü uyumu aranmaz.
Akciğer nakli çoğunlukla 65 yaş altı hastalara yapılır. Bazı özel durumlarda bu sınır 75 yaşına kadar da çıkabilmektedir.
Türkiye’de akciğer nakli ücretsizdir. Masraflar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanır.
Akciğer nakli sonrası ortalama 5 yıllık yaşam süresi hastalığa göre %50-70 arasında değişmektedir.
Tek akciğer ile uzun süre kaliteli bir yaşam sürdürebilir.
Türkiye'de akciğer nakli yapan hastaneler Ankara Şehir Hastanesi, Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Copyright 2024 Prof. Dr. Elif Küpeli. Tüm Hakları Saklıdır.
Prof. Dr. Elif KüpeliGöğüs Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr. Elif Küpeli
Türkçe
English
+90 539 716 24 01